HISTORIA STK w Jaworznie
Stowarzyszenie Twórców Kultury w Jaworznie powstało w okresie tworzenia się w całym kraju Robotniczych Stowarzyszeń Twórców Kultury. Początki ruchu Robotniczych Stowarzyszeń Twórców Kultury sięgają września 1980 roku, co wiązało się bezpośrednio z podpisaniem w Stoczni Gdańskiej porozumień sierpniowych, liberalizujących życie społeczne w Polsce. Wówczas to w Warszawie zebrał się Komitet Założycielski Robotniczego Stowarzyszenia Twórców Kultury. Robotnicze Stowarzyszenie Twórców Kultury w Warszawie zostało zarejestrowane i uzyskało osobowość prawną. Jako pierwsze w naszym kraju. Formuła i statut warszawskiego RSTK stały się wzorem dla podobnych inicjatyw w innych regionach Polski, także w ówczesnym województwie katowickim. Pokrewne komórki powstawały m.in. w Gorzowie Wielkopolskim, Bydgoszczy, Rzeszowie i Wodzisławiu Śląskim.
Od samego początku Robotnicze Stowarzyszenia Twórców Kultury były ruchem społeczno-kulturalnym, skupiającym twórców amatorskich i nieprofesjonalnych, głównie ze środowisk pracowniczych. Ich działalność i funkcjonowanie wychodziły naprzeciw artystycznym i twórczym aspiracjom osób wywodzących się wówczas ze środowisk robotniczych. Po przemianach ustrojowych i gospodarczych w 1989 roku do organizacji tej zaczęli lgnąć także intelektualiści i studenci. Od czerwca 1990 roku Rada Krajowa RSTK wydaje ogólnopolskie pismo społeczno-kulturalne „Własnym głosem”, będące organem RSTK, mającym za zadanie integrację całego ruchu.
Początki jaworznickiego Stowarzyszenia Twórców Kultury wiążą się z Kołem Terenowym RSTK województwa katowickiego w Wodzisławiu Śląskim. W 1983 roku natomiast powstało w naszym mieście Koło Terenowe nr 9 o nazwie „Oskard”. Jego założycielami byli Jan Ryszard Drąg, Roman Byrczek, Stanisław Dziedzina, Stanisław Mikłas, Małgorzata Mizak, Stanisław Majcherczyk, Maria Radziwolska, Stanisław Ryt i Władysław Witek. Nieocenioną pomocą w powoływaniu stowarzyszenia i jego organizacji wykazał się tutaj także Paweł Soroka, będący wówczas przewodniczącym Rady Krajowej RSTK. Była to więc garstka ludzi; społeczników i pasjonatów, których pragnieniem była aktywizacja kulturalna przedstawicieli społeczności robotniczej w naszym mieście. Wykazywano w ten sposób, że robotnik także może być twórcą i artystą, a jego świat codzienny można pogodzić z aspiracjami artystycznymi przedstawicieli tejże klasy społecznej. Twórczość więc wcale nie musiała stać w opozycji do ludzkiej pracy; do zajęć robotnika, rolnika, czy gospodyni domowej. Było to zresztą jak najbardziej logiczne w realiach Jaworzna: jednostki osadniczej, która dużym miastem stała się głównie dlatego, że w drugiej połowie XIX wieku oraz w stuleciu dwudziestym intensywnie rozwijał się tutaj przemysł. Spowodowało to zresztą masowy napływ ludności zamiejscowej, która z czasem zaczęła stanowić większość mieszkańców Jaworzna. Doskonałym odzwierciedleniem takich realiów był wydany w roku 1987 przez RSTK w Jaworznie arkusz poetycki, w ramach którego jaworzniccy poeci ukazali w piękny ale i bezpośredni sposób swoje przywiązanie do sztuki jako takiej ale i do etosu ludzkiej pracy. Znalazło to odzwierciedlenie n.in. w tytule arkusza, czyli „Pomiędzy szybami”. Jak słusznie zresztą zauważył redaktor i autor wstępu, Pan Krzysztof Torbus, tomik ten mówił o trudzie i goryczy pracy ale i nie stronił od refleksji nad nią, nie stronił od miłości do małej ojczyzny oraz od refleksji nad życiem i przemijaniem. I chociaż, jak podkreślał wspomniany autor wstępu, ludzie ci mają różne doświadczenia twórcze i życiowe, choć wywodzą się z różnych środowisk, choć prezentują też różny poziom artystyczny, to najważniejszym, wspólnym mianownikiem jest ich pasja i pragnienie dzielenia się ze światem samym sobą. Słowa napisane trzydzieści sześć lat temu są nadal jak najbardziej aktualne.
Struktura jaworznickiego Stowarzyszenia Twórców Kultury nie odbiegała od ogólnopolskiego kanonu. Kadencje Zarządu trwały początkowo dwa lata. Najdłużej swoje statutowe zadania realizował Zarząd w składzie: Jan Ryszard Drąg jako przewodniczący, zastępcą była Pani Krystyna Dziurdzikowska, funkcję sekretarza pełnił Stanisław Mikłas, skarbnikiem był Jerzy Larysz, a pozostałymi członkami Alicja Dudek i Zofia Kasprolewicz. Pierwszą siedzibą organizacji był Zakładowy Dom Kultury Kopalni Komuna Paryska, kolejnymi m.in. Dom Nauczyciela, Miejskie Centrum Kultury w Jaworznie, Miejska Biblioteka Publiczna czy Klub Relaks. Po zaktualizowaniu Statutu Stowarzyszenia kadencja trwa obecnie cztery lata. W roku 1998 Koło RSTK w Jaworznie usamodzielniło się, przyjmując nazwę "Stowarzyszenie Twórców Kultury w Jaworznie".
Działalność Stowarzyszenia Twórców Kultury możliwa była i jest, a jednocześnie wspierana, przez Urząd Miasta Jaworzna, jaworznicki MCKiS, dzielnicowe domy kultury, kluby środowiskowe oraz placówki oświatowe i kulturalne, a także Bibliotekę Śląską czy Fundację dla Śląska. Stowarzyszenie współpracowało także z ”Teatrem Sztuk" w Jaworznie (po przekształceniu w grudniu 2020 roku jako ATElier Kultury) oraz miejscowymi Klubami Seniora. Od roku 2019 wspierane jest również przez Radio Fest oraz Radio Art. Jaworznickie STK na przestrzeni lat mogło też liczyć na współpracę i profesjonalna pomoc takich osób jak: poety Andrzeja Torbusa, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego Zbigniewa Siatkowskiego, czy poety i redaktora Radio Katowice Macieja Szczawińskiego. Do grona tego należeli także: Kaja Renkas, Karol Wieczorek, Zbigniew Kramarz i Jacek Gąsior, a od 2019 roku również Małgorzata Wosik, która zaprojektowała i wykonuje na potrzeby naszych konkursów piękne, oryginalne statuetki.
Stowarzyszenie stawia sobie za cel integrowanie środowiska artystycznego w Jaworznie i propagowanie kultury, jest otwarte dla wszystkich twórców, zarówno amatorów, jak i profesjonalistów. Nie ogranicza się do rekrutacji swych potencjalnych członków do takiej czy innej grupy społecznej czy zawodowej, otwarte jest bowiem na wszystkich tych, którzy mają potrzebę i pragnienie dzielenia się cząstką samego siebie z innymi. Organizuje mitingi i spotkania poetyckie, wystawy, warsztaty, plenery, odczyty, książki i foldery. Członkowie organizacji to plastycy, rzeźbiarze, ludzie zajmujący się rozmaitymi formami rękodzieła oraz pisarze. Prestiżowym zadaniem Stowarzyszenia jest coroczny ogólnopolski konkurs poetycki (od 2005r) "O Złotą Lirę" oraz konkurs plastyczny (od 2015r) "Pędzlem, nitką i dłutem malowane". Oba te konkursy od lat organizowane są dzięki dużemu zaangażowaniu członków STK jak i również głównemu sponsorowi którym jest - Urząd Miasta Jaworzna i od 2019r wspierającej nas Grupie Tauron.
W 2018r. dzięki nagrodzie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Piotra Glińskiego, został ufundowany sztandar, który podczas uroczystości obchodów XXXV-lecia istnienia i działalności stowarzyszenia został poświęcony.
Opracował Jarosław Sawiak
______________________________________________________________________________________________________________________________________________
Spis kolejnych Prezesur w STK Jaworzno;
Założenie RSTK w.Śląskiego z siedzibą w Wodzisławiu Śląskim wraz z Kołem Terenowym nr.9 "Oskard" w Jaworznie 20.11.1983r.
1) prezes Jan Ryszard Drąg - 1984 – 1986 ….….........… 2 lata
wiceprezes Maria Radziwolska
2) prezes Władysław Witek - 1986 – 1995 ………………..... 9 lat
wiceprezes Krystyna Dziurdzikowska
3) prezes Jan Ryszard Drąg - 1995 – 2002 …………….….... 7 lat
wiceprezes Krystyna Dziurdzikowska
4) prezes Jan Ryszard Drąg - 2002 - 2006 .................... 4 lat
wiceprezes Marek Mazurek
5) prezes Ewa Bednarska - 2006 – 2007 …………………..... 1 rok
wiceprezes Jan Leś
6) prezes Bolesław Fraszczyński - 2007 – 2014 ………..….. 7 lat
wiceprezes Jan Knapik - 2007 - 2010
wiceprezes Jacek Maliszczak - 2010 - 2014
7) prezes Jacek Maliszczak – 2014 – nadal
wiceprezes Natalia Jankowska-Urant
